PROGRAM ROZWOJU PORADNICTWA SPECJALISTYCZNEGO
|
opracowanie: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Sierpcu
25.03.2009 R. |
|
|
|
program.doc
ze względu na fakt, że nie wszystkie obiekty graficzne z formatu .doc są edytowane na stronie BIP w celu właściwego odczytania programu prosimy nacisnąć powyższy link. |
|
|
Uznając, że zadaniem pomocy
społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych
sytuacji życiowych, których nie są w stanie samodzielnie pokonać oraz
zapobieganie ich powstawaniu, postanawiamy wdrożyć, na podstawie art. 19 ust. 2
i 4 oraz art. 112 ust. 13 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej
(Dz. U. z 2008r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm.) Program Rozwoju Poradnictwa
Specjalistycznego dla mieszkańców powiatu sierpeckiego.
Jego
powstanie jest wynikiem wspólnej pracy przedstawicieli samorządu gminnego
i powiatowego, a jego sprawna realizacja jest uzależniona od dalszej
współpracy.
Ze
względu na specyfikę usług i stosunkowo niewielkie obszarowo tereny
poszczególnych gmin zasadnym jest plan stworzenia struktury powiatowej, która z
racji usytuowania
(przestrzennego i
organizacyjnego) może realizować i koordynować uzgodnione kierunki działań.
Niezwykle
ważna jest świadomość, że naszym zamiarem jest utworzenie wysoce
specjalistycznej formy pomocy, nie powielanie istniejących w powiecie i gminach
rozwiązań. Doraźną pomoc, np. psychologiczną gminy zapewniają w szkołach, ops.
Zadaniem Powiatu jest prowadzenie poradnictwa specjalistycznego, a więc musimy
dążyć do zapewnienia naszej społeczności dostępu do wysokiej klasy specjalistów
w zakresie terapii (indywidualnej, grupowej, terapii rodzin, psychoterapii uzależnień,
itp.).
I.
Diagnoza,
założenia wyjściowe
Rodzina w naszym społeczeństwie jest
jedną z najwyższych wartości. Od stopnia zaspokajania potrzeb, jaki zapewnia
nam rodzina zależy to, w jaki sposób będziemy funkcjonować w społeczeństwie. Jednak
nie wszyscy i nie w każdej sytuacji znajdujemy w naszych rodzinach
potrzebne wsparcie. Na szczęście do historii przechodzi już przekonanie, że
korzystanie z pomocy psychologa (lub innego specjalisty) jest czymś wstydliwym.
Udział w terapii coraz częściej nie jest postrzegany jako powód do
zażenowania, lecz jako dowód rozwoju i troski o własne dobro. Powinniśmy dążyć
do tego, by po profesjonalne wsparcie członkowie naszej społeczności sięgali
nie dopiero wtedy, gdy dojdzie do rodzinnej tragedii, ale wtedy, gdy dostrzegają
pierwsze niepokojące sygnały. Naszą ambicją powinno też być, by mieszkańcy
naszego powiatu nie musieli jeździć do odległych miast po profesjonalną pomoc.
Z badań wynika, że wzrasta liczba
młodych ludzi podejmujących rozmaite zachowania ryzykowne, czyli takie, które
niosą ryzyko negatywnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego,
psychicznego, jak i dla otoczenia społecznego. Do najpoważniejszych zachowań
ryzykownych należą:
-
palenie tytoniu,
-
używanie
alkoholu,
-
używanie innych
substancji psychoaktywnych (narkotyków, leków, środków wziewnych),
-
wczesna
aktywność seksualna,
-
zachowania
agresywne,
-
zachowania
przestępcze.
Inne
niepokojące zachowania:
-
wagary,
-
porzucenie
szkoły,
-
ucieczki z domu,
-
stosowanie
„dziwnych” diet,
-
samookaleczenia.
Z badań ESPAD (Europejski program badań
ankietowych w szkołach) przeprowadzonych w 2007r. w naszym kraju na próbach
reprezentatywnych dwóch grup uczniów: w wieku 15 – 16 lat i 17 – 18 lat,
wynika, że chociaż raz w ciągu swego życia piło 90% uczniów z młodszej grupy i 95%
ze starszej. Picie alkoholu jest tak rozpowszechnione, że w ciągu 30 dni przed
badaniem piło 57% piętnasto - szesnastolatków i 80% siedemnasto –
osiemnastolatków. Najbardziej popularnym alkoholem wśród młodzieży jest piwo,
najmniej wino. Wysoki odsetek badanych przyznaje się do przekraczania progu
nietrzeźwości.
Palenie
tytoniu jest zjawiskiem mniej powszechnym. Chociaż raz w życiu paliło 53%
gimnazjalistów i 68% uczniów ze starszej grupy. Zarówno picie alkoholu jaki i
palenie tytoniu jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców niż wśród
dziewcząt. Jednak z analizy wyniku na przestrzeni kilku lat wynika, że
różnice te maleją i jeśli ten trend się utrzyma, to może dojść do zatarcia tych
różnic, co powinno stanowić wyzwanie do podjęcia działań profilaktycznych
skierowanych szczególnie do dziewcząt.
Jeśli
chodzi o zażywanie leków nie przepisanych przez lekarza to doświadczenie takie
przynajmniej raz w życiu stało się udziałem 16% uczniów z młodszej grupy i 19%
ze starszej kohorty. Sięganie po leki jest bardziej rozpowszechnione wśród
dziewcząt niż
wśród
chłopców. Wyniki badania wskazują na znacznie niższy poziom rozpowszechnienia
używania substancji nielegalnych, niż legalnych, szczególnie alkoholu i
tytoniu. Zdecydowana większość badanych nigdy po substancje nielegalne nie
sięgała. Wśród nich najwięcej osób eksperymentowało z haszyszem lub marihuaną.
Chociaż raz sięgnęło po te substancje 16% młodszych uczniów i 28% starszych. Na
drugim miejscu wśród substancji nielegalnych jest amfetamina – ok. 4% wśród
gimnazjalistów i 8% wśród uczniów wyższego poziomu.
Jeśli chodzi o aktualne, okazjonalne używanie
substancji nielegalnych (czyli używanie w ciągu ostatnich 12 miesięcy) to także
najbardziej rozpowszechnione są przetwory konopi – 11% wśród młodszych, 17%
wśród starszych, amfetamina (odpowiednio 2% i 4%) oraz w przypadku starszych
uczniów również ecstasy - 3%. Zarówno eksperymentowanie jak i okazjonalne
używanie jest bardziej rozpowszechnione wśród chłopców.
Zwraca
uwagę opinia młodzieży, że napoje alkoholowe są najbardziej dostępne.
Dostępność substancji nielegalnych jest znacznie niższa (najłatwiej „zdobyć”
przetwory konopi).
Interesujący
jest też poziom akceptacji dla używania poszczególnych substancji. Sporadyczne
picie jest powszechnie akceptowane, natomiast częste picie, czy częste upijanie
się spotyka się potępieniem większości badanych. Używanie substancji
nielegalnych spotyka się z większą dezaprobatą niż picie czy palenie tytoniu,
jednak marihuana i haszysz są traktowane bardziej liberalnie niż inne substancje
nielegalne (opracowano na podstawie Raportu z ogólnopolskich badań ankietowych
zrealizowanych w 2007r. : Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież
szkolną; Janusz Sierosławski, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa
2007).
Negatywne konsekwencje tych zachowań u
młodych ludzi są zazwyczaj poważniejsze niż u osób dorosłych z powodu nie
zakończonego jeszcze rozwoju biologicznego, intelektualnego, emocjonalnego i
społecznego. Wiele dysfunkcji powstaje właśnie w okresie dojrzewania i u
wielu osób utrzymują się one przez resztę życia, przekształcając się często w
poważne zaburzenia kliniczne. Specyfika okresu dojrzewania sprawia, że młody
człowiek jest szczególnie podatny na szybkie powstanie uzależnienia. Nie chodzi
tylko o podatność organizmu na uzależnienie fizyczne, ale o dokonujące się
w tym okresie zmiany psychiczne: dojrzewanie psychiczne, dojrzewanie
fizyczne, dojrzewanie emocjonalne, zmiana systemu wartości, zmiana postrzegania
rzeczywistości, swojej w niej roli, roli dorosłych, wchodzenie w dorosłość,
wybór drogi życiowej. Częste rozterki i doznawanie przykrych uczuć może
być odreagowywane w sposób szkodliwy i nałogowy.
Dlatego
należy przedstawiać młodym ludziom oferty pomocy specjalistycznej, wspierającej
w tym trudnym czasie.
Dodatkowym niebezpieczeństwem,
wzmagającym ryzyko pojawienia się szkodliwych zachowań młodych ludzi są
konflikty w rodzinie. Procesy zachodzące w rodzinie są trudne i złożone.
Samo koncentrowanie się na objawie który manifestuje dziecko (kłopoty w nauce,
agresja, używanie alkoholu, zażywanie narkotyków) bez odnoszenia się do roli
jaką dziecko odgrywa w rodzinie prowadzi często do nasilenia się objawu albo
zamiany na inny.
Zgodnie z szacunkami Państwowej Agencji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych około półtora miliona osób dorosłych i około dwóch
milionów dzieci żyje w rodzinach z problemem alkoholowym. Jak wynika z
badań Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, w
co najmniej w 2/3 z tych rodzin
mniej lub bardziej regularnie dochodzi do aktów przemocy. Życie
w rodzinie z problemem alkoholowym jest związane zazwyczaj z niższym statusem
socjoekonomicznym, chronicznym stresem, ograniczonymi możliwościami kariery
edukacyjnej i zawodowej. Znacząca populacja dorosłych Polaków żyje z tzw. Syndromem
DDA (Dorosłego Dziecka Alkoholika) powodującym utrudnione funkcjonowanie
społeczne i utrudnione przystosowanie.
Nie jest możliwa skuteczna praca tylko z
jednym z członków rodziny z pominięciem innych. Dlatego w naszych planach
należy uwzględniać pracę z całymi rodzinami.
II.
Diagnoza
sytuacji w naszym powiecie
Powiat
sierpecki obejmuje siedem jednostek organizacyjnych: miasto Sierpc oraz gminy wiejskie:
Sierpc, Szczutowo, Rościszewo, Mochowo, Zawidz i Gozdowo. Ogółem na terenie
powiatu (wszystkie dane statystyczne na podstawie opracowania Urzędu
Statystycznego w Warszawie „Dane powiatowe Źródło: Województwo Mazowieckie.
Podregiony, Powiaty, Gminy 2008) na koniec roku 2007 zamieszkiwało 53.498 mieszkańców.
Powiat Sierpecki ma typowo
rolniczy charakter.
Na
dzień 31.12.2007r. na terenie powiatu funkcjonowało 2.968 podmiotów gospodarczych.
Jest to jeden z najniższych wskaźników podmiotów na 10 tys. mieszkańców w
województwie mazowieckim. W przeważającej mierze są to małe firmy handlowe
i usługowe zatrudniające nielicznych pracowników lub mające charakter wyłącznie
samozatrudnieniowy. Raczej nie należy się spodziewać, że w najbliższym czasie
zostaną podjęte inwestycje, które skutkowałyby utworzeniem znaczącej dla rynku
pracy liczby nowych miejsc pracy.
Liczba pracujących
wynosi ok. 21 tys. osób, w tym ok. 11,6 tys. w sektorze rolnictwa. Powiat ma
wysoki wskaźnik bezrobocia: liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych na koniec
2008 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Sierpcu wyniosła 4.073 osób, w tym 1.882
kobiet, stopa bezrobocia w powiecie sierpeckim wynosiła 16,5 % (Polska – 9,1 %,
woj. mazowieckie - 7,1 %). Sygnalną dla nas informacją jest m.in. liczba osób
długotrwale bezrobotnych: ponad 60% osób zarejestrowanych – przedłużające się pozostawanie
bez pracy potęguje problemy w rodzinie.
Struktura wiekowa |
|
0-4 lata |
2.724 |
5-9 lat |
3.103 |
10-14 lat |
3.826 |
15-19 lat |
4.425 |
20-24 lat |
4.407 |
25-44 lat |
14.265 |
45-59 lat |
11.151 |
60 lat i więcej |
9.597 |
Z
analizy struktury naszej społeczności wynika, że osoby w przedziale wieku od 0
– 24 lat to około 35% ogółu naszej społeczności.
Na terenie powiatu w roku szkolnym
2007/2008 funkcjonowało:
·
26 placówek
wychowania przedszkolnego, ale z tego tylko 4 to przedszkola (wszystkie w
Sierpcu) do których uczęszczało 883 dzieci (w tym do przedszkoli 457),
·
26 szkół
podstawowych, do których uczęszczało 4.054 uczniów,
·
12 gimnazjów z 2.520
uczniami,
·
3 zasadnicze
szkoły zawodowe, do których uczęszczało 284 uczniów,
·
1 szkoła specjalna
przysposabiająca do pracy 7 uczniów,
·
3 licea
ogólnokształcące z 787 uczniami,
·
1liceum
profilowane dla młodzieży
- 309 uczniów,
·
3 technika dla 1.284
uczniów.
Jest wiele powodów dla których samorządy
powinny interesować się zjawiskami zachodzącymi wśród młodzieży. Na przykład picie
alkoholu ma istotny związek z wieloma ryzykownymi zachowaniami jakie podejmują
nastolatki, a w konsekwencji generuje szereg problemów społecznych, zdrowotnych
i prawnych. Istnieją poważne dowody na to, iż picie alkoholu często poprzedza
sięgnięcie po narkotyki, „toruje drogę” do używania nielegalnych substancji
psychoaktywnych.
Jak
pokazują wyniki badań (badania ESPAD, HBSC, Badania Mokotowskie) najbardziej
rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży (zresztą podobnie jak
to ma miejsce w dorosłej części społeczeństwa) jest alkohol. Mimo oficjalnych
zakazów sprzedaży alkoholu nieletnim, młodzież ma do niego szeroki dostęp, co
więcej okazjonalne picie alkoholu przez dorastającą młodzież jest społecznie
akceptowane. Alkohol spożywany w nadmiernych ilościach jest również przyczyną
wielu konfliktów rodzinnych. Stąd właśnie rodzą się nieporozumienia, kłótnie i
przemoc domowa, która w wielu przypadkach kończy się interwencją policji. Na
terenie naszego powiatu w roku 2008 „w trakcie 1.612 interwencji domowych
w 174 przypadkach stwierdzono przemoc w rodzinie wdrażając procedurę
Niebieskiej Karty. Udzielono wsparcia 185 pokrzywdzonym, w tym 170 kobietom i 8
mężczyznom i 7 nieletnim. Przemoc domowa odbija również swoje piętno na
wychowaniu młodego pokolenia. Młodzież wychowana w duchu agresji i klimacie
nienawiści przenosi najgorsze jego cechy na swoje postępowanie, czego efektem
jest niemały udział nieletnich w ogólnej przestępczości na terenie powiatu
sierpeckiego. (…)
Łącznie
51 nieletnich popełniło 55 czynów zabronionych co stanowi 4,3% ogółu
przestępczości.” (z opracowania KPP w Sierpcu).
Wyniki badania przeprowadzonego przez
Poradnię Psychologiczno – Pedagogiczną w Sierpcu są zbieżne z badaniami
ogólnopolskimi:
„W lutym 2009 roku Poradnia
Psychologiczno-Pedagogiczna w Sierpcu rozesłała i opracowała wyniki ankiet
przeprowadzonych w szkołach miejskich. Dotyczyły one zjawiska uzależnień wśród
dzieci i młodzieży.
W
badaniu wzięły udział następujące szkoły:
1.
Szkoła Podstawowa Nr 2 w Sierpcu
2.
Szkoła Podstawowa Nr 3 w Sierpcu
3.
Gimnazjum Miejskie w Sierpcu
4.
Zespól Szkół Nr 1 w Sierpcu
5.
Liceum Ogólnokształcące w Sierpcu
Głównym celem podjętych działań była
wstępna analiza rozmiarów, częstotliwości i intensywności sięgania po
substancje psychoaktywne i papierosy.
Ogółem
w badaniach udział wzięło 467 osób, w tym 232 dziewczyny i 235 chłopców.
W celu sprawniejszej analizy danych badaną populację podzielono na trzy
grupy wiekowe odpowiadające 3 stopniom edukacyjnym, tj. szkołę podstawową,
gimnazjum i szkołę ponadgimnazjalną.
Szczegółowa
analiza uzyskanych danych:
Szkoła
podstawowa.
Ilość
badanych: 110 Sp 3
+ 120 Sp 2 = 230
Liczba
badanych dziewcząt: 60 sp 3 + 68 sp 2 = 128
Ilość
badanych chłopców: 50 sp 3 + 52 sp 2 = 102
Z zebranych danych wynika, że w
szkołach podstawowych nie występuje problem palenia papierosów wśród dzieci, a
jedynie zdarzają się nieliczne incydenty sięgania po wyroby tytoniowe. Do
palenia przyznał się jeden chłopiec z SP nr 2, natomiast do jednorazowego
spróbowania papierosów przyznało się 16 osób, co stanowi ok. 7% wszystkich
badanych w tej grupie wiekowej.
Bardziej niepokojąco kształtują się
wyniki dotyczące spożywania alkoholu. 84 dzieci z klas 4-6 przyznało, że
próbowało już alkoholu, to stanowi 27% wszystkich badanych z tej kategorii
wiekowej. Na tej płaszczyźnie istotne są różnice pomiędzy badanymi wynikające z
płci. W przypadku spożywania alkoholu wystąpiło znaczące zróżnicowanie pomiędzy
dziewczętami a chłopcami. Aż 48 chłopców ze 102 badanych przyznało, że piło już
alkohol, to stanowi 48% grupy męskiej w tej kategorii wiekowej. Biorąc pod
uwagę grupę dziewcząt do spożywania alkoholu przyznało się 28% co stanowi 36
osób.
Jeszcze
bardziej przerażające są okoliczności w jakich dzieci po raz pierwszy piły
alkohol, ponieważ zdecydowana większość wskazuje na środowisko rodzinne - 52
osoby, tj. 62%, (23 osoby wskazały na rodziców i 29 osób przyznało, że byli to
inni dorośli członkowie rodziny). Druga, najczęściej udzielana odpowiedź
wskazywała na grupę rówieśniczą, taką opcję wybrały 24 osoby, co stanowi 46%
wszystkich próbujących alkoholu w tej kategorii wiekowej.
Optymistycznie wyglądają dane
dotyczące zjawiska narkomanii. W tej kategorii wiekowej do kontaktu z
narkotykami przyznała się tylko jedna osoba - chłopiec z SP 2. Ten sam badany
przyznał, że narkotyk miał od znajomego z miejscowości w której mieszka.
Zdecydowana większość dzieci, bo aż
195 osób, czyli 85% przyznaje, że dorośli rozmawiają z nimi na tematy związane
z uzależnieniami. Najczęściej robią to rodzice (takiej odpowiedzi udzieliły 153
osoby), następnie pedagog lub psycholog szkolny – 103 osoby i wychowawca w
klasie -99 osób.
Gimnazjum
Badani
(ogółem): 120 os.
Dziewczęta:
57
Chłopcy:
63
Z uzyskanych danych wynika, że 30% uczniów
gimnazjum pali papierosy, z czego większość stanowią chłopcy, ok. 58% palących.
Bardzo niepokojąca wydaje się być częstotliwość z jaką młodzież sięga po
papierosy, bo aż 26% całej badanej grupy pali często, a nawet codziennie(13%),
11,5% pali 2 –3 razy w tygodniu, natomiast 10% przyznało się do incydentu
nikotynowego.
Obawą napawa analiza danych
dotyczących spożywania alkoholu przez młodzież. Aż 87% ankietowanych przyznało,
że piło już alkohol, a prawie połowa wszystkich badanych - 46% przyznaje, że
robiła to wielokrotnie. Niemal 17% badanej młodzieży przyznało, że po spożyciu
alkoholu zachowywała się nieracjonalnie, traciła panowanie nad ciałem, miała
zaburzenia widzenia i równowagi.
Na
tej płaszczyźnie nie zaobserwowano istotnych różnic wynikających z płci
badanych. Z bardzo podobną częstotliwością po alkohol sięgają zarówno
dziewczęta jak i chłopcy
Niepokój
budzi fakt, że aż 71 % ankietowanych stwierdziło, że nikt z dorosłych osób nie
zorientował się , że są po spożyciu alkoholu.
Z analizy uzyskanych danych wynika,
że ok. 18% młodzieży gimnazjalnej miało kontakt z narkotykami, ok. połowa z
tych osób przyznaje się do regularnego zażywania narkotyków nie rzadziej niż
raz w miesiącu, a 6 osób stwierdza, że bierze narkotyki kilka razy w tygodniu. Druga
połowa badanych eksperymentujących z narkotykami przyznaje, że wzięła narkotyk
przynajmniej 2-3 razy w życiu. Również ok. 50% osób z grupy zażywającej
substancje psychoaktywne twierdzi, że kupiła narkotyk od handlarza lub dostała
od kolegi.
Optymistycznie wyglądają dane
dotyczące związku substancji psychoaktywnych i z dobrą zabawą.
Zdecydowana większość ankietowanych, bo aż 93% twierdzi, że wyobraża sobie
dobrą zabawę bez narkotyków, a 67% przyznaje, że można bawić się dobrze bez
wspomagania alkoholowego.
Szkoły
ponadgimnazjalne
Badani:
237 osób (120 LO + 117 ZSZ 1)
Dziewczęta:
115
(79 LO + 36 ZSZ 1)
Chłopcy:
122
(41 LO + 81 ZSZ 1)
W szkołach średnich do palenia
papierosów przyznaje się 35 osób co stanowi ok. 14% ankietowanych.
Natomiast duża liczba osób sięga po
napoje alkoholowe, przyznało się do tego 183 badanych, co daje ok. 78% całej
populacji w tej kategorii wiekowej. Warto podkreślić, że w tej grupie przewodzą
uczniowie LO, ponieważ aż
114 osób przyznało
się do picia. 84 badanych, tj. 35% wszystkich objętych ankietą w tej kategorii
wiekowej pije często, a 69 osób, tj. 29 % piło kilka razy w życiu.
Alkohol
pije ok. 85% dziewcząt (98 osób), z czego niemal połowa robi to dość często (45
osób).
Z
grupy chłopców po napoje alkoholowe sięga 78% (95 osób), z czego również prawie
połowa robi to dosyć regularnie.
Niepokój budzi fakt nie zauważania
spożywania alkoholu przez młodzież. 115 osób, tj. 63% młodzieży pijącej alkohol
przyznało, że nikt z dorosłych nie zauważył ich nietrzeźwego stanu. Szczególnie
„niewidoczne” pozostają dziewczęta, bo aż 79 % przyznaje, że nikt ich nie
podejrzewał o bycie w stanie nietrzeźwym.
Zadowalający jest fakt, że
zdecydowana większość badanych, bo 83 % twierdzi, iż nie miała po spożyciu
alkoholu niekontrolowanych reakcji, utraty równowagi lub świadomości.
Z analizy zebranego materiału
wynika, że narkotyki są znacznie mniej popularne w środowisku szkół
średnich niż alkohol. Tylko 7% badanych przyznało, że miało z nimi kontakt. 3
chłopców bierze narkotyki regularnie, 7 chłopców twierdzi że odurza się na
każdej imprezie, prywatce itp. Podobnie, bo 7 chłopców przyznaje się do
kontaktów z handlarzami.
Bez wątpienia zadowalający jest
fakt, że zdecydowana większość badanych wyobraża sobie dobrą zabawę bez
wspomagania substancjami psychoaktywnymi, tj. alkoholem i narkotykami.
Uzyskane dane wyraźnie pokazały, że w
każdej kategorii wiekowej najbardziej popularną używką jest alkohol. Młodzież
pije dużo i często. I jak pokazują wyniki diagnozy rytuał picia alkoholu często
wynoszony jest z domu rodzinnego. Dorośli częstując alkoholem dziecko daj ą mu
tym samym ciche przyzwolenie na korzystanie z tej używki. W późniejszym okresie
życia dziecka często „nie zauważają" pierwszych stanów nietrzeźwości. A
jak podaje znawca tematyki Brunon Hołyst regularne picie alkoholu w okresie
dorastania prowadzi nie tylko do wyniszczenia młodego organizmu, ale w błyskawicznym
tempie uzależnia i prowadzi do sięgania po inne substancje psychoaktywne.
Na
podstawie analizy uzyskanych wyników można również wnioskować, że pomimo
ograniczeń w sprzedaży, alkohol jest powszechnie dostępna używką.
Niepełnoletnia młodzież może kupić go w sklepach, barach i dyskotekach.
W
związku z powyższym wydaje, że poza organizowaniem działań
profilaktyczno-wychowawczych dla młodzieży konieczne jest także uwrażliwianie i
edukowanie rodziców w zakresie profilaktyki uzależnień.
Drugi
problem wywnioskowany z analizy wyników dotyczy kategorii wiekowej klas
gimnazjalnych. Uzyskane wyniki pokazały, że ta grupa uczniowska jest najbardziej
narażona na wystąpienie uzależnień i patologii. Młodzież gimnazjalna stosunkowo
często sięga po papierosy, używa alkoholu i eksperymentuje z narkotykami. W
związku z czym wymaga najbardziej zintensyfikowanych oddziaływań
psychoprofilaktycznych.
Czujności
dorosłych nie powinny uśpić dane dotyczące zażywania narkotyków przez młodzież.
Choć rozmiar tego problemu nie jest jeszcze alarmujący, uwadze nie może umknąć
fakt istnienia grupy młodzieży eksperymentującej z narkotykami oraz pojawienie
się osób handlujących substancjami psychoaktywnymi (wyniki badania opracowała mgr
Magdalena Żołnowska – Kozubska Psycholog Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej
w Sierpcu).”
III.
Cel
Celem Programu jest poprawa warunków życia
mieszkańców powiatu poprzez:
1)
zwiększenie
dostępności do specjalistycznej pomocy psychologicznej, pedagogicznej,
terapeutycznej, prawnej dla rodzin znajdujących się w kryzysie i mających problemy
w wychowywaniu dzieci,
2)
zorganizowanie
grup wsparcia dla rodziców, którzy nie radzą sobie z problemami wychowawczymi,
zapewnienie im pomocy edukacyjnej, terapeutycznej i specjalistycznego
wsparcia,
3)
rozwój
doradztwa i pomocy psychologicznej osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom,
4)
interwencje
kryzysowe dotyczące przemocy w szkole, trudności wychowawczych z dzieckiem
z zaburzeniami emocjonalnymi, sprawowania opieki rodzicielskiej nad dzieckiem,
5)
organizowanie
spotkań informacyjno-edukacyjnych dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie
dla różnych grup zawodowych tj. nauczycieli, pedagogów szkolnych, pielęgniarek,
lekarzy, pracowników socjalnych, kuratorów i policjantów,
6)
umożliwienie
dzieciom i młodzieży udziału w zajęciach warsztatowych i treningach zachowań
służących nabywaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania
konfliktów, opierania się naciskom ze strony otoczenia,
7)
szkolenie
kadr i promocja nowoczesnych metod pracy z rodzinami: zespoły
interdyscyplinarne, konferencja grupy rodzinnej, szkoła dla rodziców itp.,
8)
współpracę
instytucji pomocowych szczebla powiatu i gmin
na rzecz wzmacniania rodzin biologicznych w ich opiekuńczej roli w celu jak
najszybszego powrotu dzieci do domu,
9)
organizowanie
społeczności lokalnej i wspieranie jej ku samopomocy,
10)
wyrównywanie
szans rozwojowych dzieci ze środowisk ubogich.
IV.
Planowane
obszary oddziaływań i forma ich realizacji
Większość z wymienionych haseł mieści
się w pojęciu „poradnictwo specjalistyczne”, określone w art. 46 ustawy z dnia 12
marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm.)
jako:
„1.
Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne,
jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia
w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód.
2.
Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach
z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony
praw lokatorów.
3.
Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania,
profilaktyki terapii.
4.
Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny,
w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy
opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.”
W celu podkreślenia rangi tych działań oraz
lepszej identyfikacji usług świadczonych przez jednostki pomocy społecznej proponuje
się utworzenie Poradni Rodzinnej.
Poradnia będzie prowadzić głównie działania wobec:
·
dorośli/rodzice/rodziny - problematyka
-
przemoc w rodzinie, uzależnienie i współuzależnienie;
-
trudności wychowawcze;
-
kryzysy małżeńskie i rodzinne;
-
problemy natury prawnej;
-
zaburzenia emocjonalne;
-
problemy natury psychologicznej;
·
dzieci i
młodzież - problematyka:
-
niepokoje związane z okresem dorastania i dojrzewania;
-
zaburzenia emocjonalne i zaburzenia zachowania; np. wagary, kradzieże,
próby samobójcze, agresja, ucieczki z domu, depresja, fobie, wycofanie,
nieśmiałość, uzależnienie od internetu;
-
zaburzenia w komunikacji z rówieśnikami i dorosłymi;
-
kontakt ze środkami psychoaktywnymi, alkoholem;
-
przemoc i nadużycia psychofizyczne.
·
osoby pomagające innym – pedagodzy, nauczyciele, pracownicy socjalni – problematyka:
-
trudności wychowawcze; przemoc, agresja, wycofanie, nieśmiałość,
integracja zespołu klasowego i inne;
-
współpraca z rodzicami;
-
wspieranie realizacji działań z zakresu przeciwdziałania przemocy i
agresji w szkole;
-
wspieranie działań z zakresu profilaktyki uzależnień od środków
zmieniających świadomość;
-
doskonalenie umiejętności skutecznej komunikacji interpersonalnej;
-
pomoc w rozwiązywaniu konfliktów szkolnych;
-
sposoby
radzenia sobie ze stresem.
Rodzaje
oddziaływań Poradni:
1)
profilaktyczna
praca z rodziną:
-
popularyzacja
wiedzy psychologiczno-pedagogicznej dot. funkcjonowania rodziny,
-
interwencja i
pomoc w rozwiązywaniu konfliktów i problemów wychowawczych,
-
łagodzenie
konfliktów miedzy rodzicami a dziećmi w celu poprawy funkcjonowania rodziny,
-
organizowanie i
prowadzenie „szkół dla rodziców”
-
udzielanie
rodzinom porad prawnych,
-
działania na
rzecz trwałości rodziny,
-
wspieranie
rodzin problemowych, organizowanie ruchu samopomocy i „klubów dla rodziców”,
-
wspomaganie osób
samotnie wychowujących dzieci,
-
prowadzenie
działalności informacyjnej o możliwościach uzyskania pomocy,
-
prowadzenie
edukacji prozdrowotnej i działań związanych z profilaktyką uzależnień,
-
promowanie
swojej oferty
w instytucjach i
placówkach pomocy społecznej na terenie powiatu;
2)
doradztwo
rodzinne:
-
otwarte
poradnictwo rodzinne oraz konsultacje,
-
wspomaganie
rodziców i nauczycieli w zakresie przygotowania dzieci i młodzieży do życia w
małżeństwie i rodzinie,
-
prowadzenie
telefonu zaufania;
3)
diagnoza sytuacji rodzinnej
-
udzielanie
rodzinom konsultacji zmierzających do sformułowania problemu,
-
dokonywanie
diagnozy systemu rodzinnego,
-
wspomaganie
rodziny w poszukiwaniu bardziej zadawalających sposobów funkcjonowania poprzez
proponowanie odpowiednich form pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
-
psychoedukacja,
-
współpraca
z sądem rodzinnym, z jednostkami wspierającymi w środowisku,
-
współpraca z
jednostkami wspierającymi w środowisku poprzez ustalanie potrzeb i zakresu
pomocy ze strony innych instytucji, służb i organizacji wspierających rodzinę;
4)
terapia
rodzin
-
działania w
zakresie naprawy zaburzonych relacji wewnątrzrodzinnych,
-
systemowa
terapia rodzin (ograniczanie w rodzinach zachowań o charakterze przemocowym,
pomoc rodzinom znajdującym się w
sytuacjach kryzysowych, poprawa relacji w rodzinie, poprawa komunikacji w
rodzinie, rozwój umiejętności życiowych i społecznych, wspieranie rodziny w
podejmowaniu nowych ról),
-
terapia
indywidualna w problemach rodzinnych,
-
psychoterapia;
5)
terapia dzieci i młodzieży
-
terapia grupowa dla dzieci i
młodzieży (zajęcia socjoterapeutyczne, edukacyjno-rozwojowej i stymulujące rozwój
dla małych dzieci),
-
profilowane programy specjalistyczne
dla dzieci i młodzieży, które z powodu problemów osobistych, rodzinnych lub
społecznych są zagrożone uzależnieniami, nadużywają alkoholu, eksperymentują z
narkotykami, są uzależnione od alkoholu lub innych środków odurzających
lub
dla dzieci i młodzieży z trudnością
w zakresie kontroli zachowania i emocji (w przypadku nadruchliwości
psychoruchowej, zaburzeń koncentracji uwagi, labilności emocjonalnej, zachowań
impulsywnych, zachowań autoagresywnych (samookaleczenia, tendencje i zachowania
suicydalne), zaburzeń zachowania takich jak: absencja szkolna, wdawanie się w
bójki, powtarzające się kłamstwa, ucieczki z domu, napady złości i inne,
-
terapia
indywidualna (np. behawioralna, poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, itd.);
6)
szkolenie i doskonalenie zawodowe, doradztwo metodyczne kadr jednostek
pomocniczych.
Z uwagi na
organizację współpracy z jednostkami Poradnia powinna prowadzić dokumentację pozwalającą
na uzyskanie informacji dotyczącej liczby przyjętych klientów i ich
charakterystyki, drogi kierowania, typu udzielonych form pomocy oraz kosztów
prowadzenia terapii indywidualnej, grupowej, rodzinnej oraz kosztów terapii
w przeliczeniu na jednego pacjenta. Prowadzona dokumentacja pozwoli także
na prawidłowa ocenę efektów programu i jego ewaluację.
Jednostkami miary świadczonych usług są zwykle: porada pierwszorazowa, porada
kolejna, sesja psychoterapeutyczna indywidualna, sesja psychoterapeutyczna
grupowa, sesja psychoterapeutyczna rodzinna.
Typowe etapy
postępowania diagnostyczno - terapeutycznego
Ø
W stosunku do osoby, której zachowanie
zainicjowało pracę
I. Postępowanie diagnostyczne
(kilka godzin)
1)
badanie psychologiczne (wywiady,
testy, bezpośrednia obserwacja, opinie innych specjalistów),
2)
informacja
wstępna, motywowanie do terapii,
3)
wstępne
rozpoznanie głębokości zaburzeń,
4)
rozpoznanie
problemów życiowych pacjenta,
5)
kierowanie
do innych specjalistów,
6)
zawarcie
kontraktu terapeutycznego.
II. Intensywny etap terapii - terapia grupowa, indywidualna
w ciągu kilku miesięcy
1)
opracowanie
osobistego planu terapii,
2)
rozpoznawanie
własnego problemu - rozpoznanie destrukcyjnych skutków zachowań, uzależnienia, akceptacja
tożsamości osoby potrzebującej pomocy,
3)
uczenie
się doraźnego pozytywnego zachowania,
4)
praca
nad rozbrajaniem negatywnych psychologicznych mechanizmów,
5)
trenowanie
umiejętności zapobiegania nawrotom,
6)
przygotowanie
planu pracy nad dalszą poprawą samopoczucia, relacji międzyludzkich.
III. Pogłębiona psychoterapia osoby
1)
rozpoznawanie
i usuwanie zaburzeń emocjonalnych,
2)
trenowanie
umiejętności służących dalszej poprawie zachowań, relacji międzyludzkich, zdrowienia,
itp.
Ø
W
stosunku do osoby/osób
zależnych
I. Postępowanie diagnostyczno- przygotowawcze –
kilka godzin
1)
badanie
psychologiczne,
2)
informacja
wstępna, motywowanie do terapii,
3)
kierowanie
do innych specjalistów.
II. Podstawowa terapia - terapia indywidualna,
terapia grupowa – kilka miesięcy
1)
edukacja
o psychologicznych aspektach sytuacji,
2)
rozpoznanie
wpływu problemu na sytuację rodzinną i osobistą,
3)
rozpoznanie
własnego wzorca zachowania i jego zmiana,
4)
budowanie
więzi, otrzymywanie wsparcia od innych osób w grupie terapeutycznej.
III. Pogłębiona terapia – kilka miesięcy
1)
psychoterapia
osobistych problemów emocjonalnych,
2)
uczenie
się nowych umiejętności psychologicznych, interpersonalnych i społecznych.
W ramach Poradni można
również prowadzić poradnictwo w innym zakresie, o którym mówi ustawa o pomocy
społecznej. W rozumieniu niniejszego dokumentu poszczególne pojęcia oznaczają
:
Informacja prawna
– oznacza
przekazanie klientowi informacji o powszechnie obowiązującym prawie lub
praktyce jego stosowania, w szczególności poprzez: podanie i omówienie
odpowiednich przepisów, przekazanie wzorów pism prawnych, wręczenie ulotki lub
broszury informacyjnej.
Poradnictwo prawne
– jest to
skonkretyzowana informacja, mająca zastosowanie w konkretnej sprawie,
oparta na danych i materiałach przekazanych przez klienta, udzielona przez
prawnika lub studenta prawa pod odpowiednim nadzorem; porada prawna może
polegać na sporządzeniu projektu pisma prawnego, w tym procesowego oraz na
wspieraniu klienta w jego postępowaniu przed organem administracji lub sądem.
W zakresie
informacji prawnej i porad prawnych porady mogą być udzielane w zakresie
przez prawo dopuszczonym dla podmiotów innych niż adwokaci bądź radcy prawni.
Poradnictwo socjalne
–
informacja, mająca zastosowanie w
konkretnej sprawie danego klienta przedstawiająca możliwości rozwiązania
zgłaszanego problemu ze sfery socjalnej; przedstawienie klientowi informacji o
prawach i uprawnieniach związanych z jego trudną sytuacją życiową, pomoc w
przygotowaniu pism urzędowych, przedstawienie konsekwencji działań, które mogą
być przez niego podjęte; poradnictwo powinno być prowadzone przez pracownika
socjalnego.
Poradnictwo pedagogiczne
– ma na celu zajęcie się sytuacją dziecka w kontekście jego rozwoju,
prowadzi do podjęcia konkretnych działań przez osoby dorosłe lub samo dziecko,
instytucje w celu poprawy trudnej sytuacji, w której znalazła się ta osoba; może
być udzielane dzieciom lub osobom dorosłym, a prowadzić je może pedagog lub
psycholog z odpowiednim przygotowaniem.
Poradnictwo psychologiczne –
to szereg działań dostosowanych do indywidualnych
potrzeb klienta, mających na celu:
·
zdiagnozowanie
potrzeb klienta, zrozumienie przez niego problemu, z powodu którego przychodzi
do specjalisty, jego wpływu na ten problem oraz rozpoznania czynników
potrzebnych do dokonania zmiany;
·
zaplanowanie
konkretnych kroków (np. poprzez udział w warsztatach, grupach
edukacyjnych, rozpoczęcie indywidualnej terapii), które służą poradzeniu sobie
z problemem przedstawionym przez klienta;
·
wspieranie
klienta, wspomaganie rozwoju cech sprzyjających poradzeniu sobie w aktualnej
trudności, w sytuacji psychologicznego kryzysu klienta.
Poradnictwo psychologiczne
nie jest psychoterapią. Porad psychologicznych udziela psycholog zgodnie z
Kodeksem Etycznym zawodu psychologa.
Ze względu
na specyfikę usług priorytetem muszą być odpowiednie standardy pracy Poradni:
1. Poufność
-
porady i
konsultacje udzielane są w warunkach i na zasadach pełnej poufności,
-
warunki
lokalowe oraz sposób świadczenia usług pozwalają na udzielanie porad i konsultacji
oraz prowadzenie spraw w warunkach poufności,
-
sposób
przechowywania dokumentacji uniemożliwia dostęp do niej osobom niepowołanym,
-
osobom
trzecim nie są udzielane informacje na temat prowadzonych spraw oraz klientów
bez ich uprzedniej zgody,
-
za zgodą
klienta dopuszczalna jest konsultacja merytoryczna danej sprawy z innymi
specjalistami w danej dziedzinie; konsultacja taka powinna odbywać się w sposób
uniemożliwiający identyfikację klienta, chyba że zachowanie tego warunku
mogłoby wpłynąć na jakość konsultacji,
-
klient jest
informowany o ograniczeniach zasady poufności, tj. obowiązku przekazania
informacji na temat prowadzonej sprawy na żądanie sądu, prokuratury lub innego
uprawnionego organu,
-
wszystkie
osoby udzielające porad lub konsultacji znają ograniczenia wynikające z przestrzegania
zasady poufności,
-
szczegółowe
standardy w zakresie poufności wypracowane przez Poradnię nie mogą być
sprzeczne z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych.
2. Bezpłatność
3. Rzetelność
-
informacje
oraz porady udzielane są w sposób rzetelny, konkretny i wyczerpujący,
-
informacje
oraz porady udzielane są na podstawie przedstawionego przez klienta stanu
faktycznego, po pełnym przeanalizowaniu stanu faktycznego sprawy i na podstawie
obowiązujących przepisów prawa,
-
informacje
oraz porady udzielane są w sposób możliwie pełny i wyczerpujący,
-
informacja
oraz porada musi być przekazana w sposób zrozumiały i dostosowany do możliwości
percepcyjnych klienta.
4. Profesjonalizm
-
informacje oraz porady udzielane są
przez osoby kompetentne, przygotowane do prowadzenia sprawy zarówno merytorycznie,
jak i metodologicznie,
-
w razie potrzeby, a w zwłaszcza w
trudnych lub skomplikowanych sprawach, osoba udzielająca porady konsultuje się
z innym specjalistą w danej dziedzinie, z zachowaniem zasady poufności,
-
każda osoba udzielająca informacji
oraz porad ma obowiązek stałego podnoszenia swoich kwalifikacji,
-
stosowanie superwizji i konsultacji
dla zespołu prowadzącego zajęcia terapeutyczne.
5. Samodzielność klienta
-
informacje oraz porady udzielane są
z poszanowaniem autonomii klienta, w sposób mobilizujący klienta do możliwie
najszerszej aktywności i samodzielności,
-
osoba udzielająca porad przedstawia
możliwe rozwiązania problemu i ich konsekwencje, uwzględniając zarówno zalety,
jak i wady poszczególnych rozwiązań, nie podejmuje jednak decyzji za klienta,
-
osoba udzielająca porad zachęca
klienta w miarę jego możliwości do aktywności i mobilizuje go do
samodzielnego działania w rozwiązywaniu sprawy.
6. Dostępność usług
-
każda osoba uprawniona do uzyskania
pomocy traktowana jest w taki sam sposób,
-
osoba udzielająca informacji lub
porad może odmówić prowadzenia sprawy w razie wystąpienia konfliktu sumienia
lub konfliktu interesów, w miarę możliwości powinna jednak wskazać inną osobę,
mogącą udzielić kompetentnej porady,
-
Poradnia będzie dążyć do
uwzględniania zróżnicowanych potrzeb klientów, w szczególności do
specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych, poprzez dostosowanie warunków
lokalowych oraz sposobu świadczenia usług bądź uruchomienia alternatywnych form
pomocy.
7. Współpraca pomiędzy jednostkami
samorządu terytorialnego,
-
jednostki wspierają się na zasadach
partnerskiej współpracy, dzieląc się wzajemnie swoją wiedzą, doświadczeniem i
dobrymi praktykami,
-
jednostki współpracują w celu
świadczenia usług poradniczych jak najwyższej jakości i zapewnienia
klientom kompleksowej informacji lub porady,
-
współpraca pomiędzy jednostkami
polega w szczególności na konsultowaniu lub przekazywaniu spraw klientów do
merytorycznego prowadzenia,
-
przekazywanie prowadzenia spraw oraz
ich konsultacja pomiędzy jednostkami odbywa się za zgodą klientów.
V.
Ocena
zasobów
Aby uniknąć finansowania administracji
koniecznej w przypadku utworzenia poradni jako samodzielnej jednostki
budżetowej, poradnia taka może powstać przy PCPR jako jeden z działów. Można
również wykorzystać doświadczenie PCPR w sprawnej obsłudze klientów i zaplecze
administracyjne (wewnętrzny numer telefonu, czasowe wykorzystywanie sprzętu,
materiałów, itp.).
W
budynku, w którym aktualnie mieści się PCPR są potencjalne możliwości
komercyjnego wynajęcia pomieszczeń na użytek Poradni.
VI.
Potrzeby i kosztorys
Minimalne potrzeby lokalowe: pomieszczenie do
psychoterapii grupowej, pomieszczenie do psychoterapii indywidualnej, w
przypadku ograniczeń finansowo – lokalowych wykorzystywane naprzemiennie przez
różnych specjalistów, pomieszczenie administracyjne (pomieszczenia z ułatwionym
dostępem dla osób niepełnosprawnych i wózków dla dzieci).
Przykładowe
wyposażenie
gabinetu
psychologa:
- meble: fotele – 2 sztuki, ława lub stolik, biurko z krzesłem, krzesła kilka
sztuk, szafa zamykana, wieszak na ubrania, półki lub regał, lustro, lampa
stojąca lub kinkiet, tablica korkowa - 1 sztuka, flipchart,
- urządzenia:
czajnik elektryczny (+filiżanki, łyżeczki, talerzyki), telefon, zegar,
sprzęt rtv,
- materiały: prasa i wydawnictwa specjalistyczne z
zakresu
pedagogiki, psychologii, profilaktyki, testy, pomoce terapeutyczne m.in.
zabawki i przedmioty służące do diagnozy i terapii różnych sfer rozwoju (np.
percepcji zmysłowej, sprawności manualnej, koordynacji wzrokowo-ruchowej i
innych sfer), psychoterapii zabawą i socjoterapii, kasety lub płyty z muzyką
relaksacyjną i młodzieżową, materiały audiowizualne: programy, filmy edukacyjne,
bajki, itp., czasopisma dla dzieci i młodzieży,
materiały piśmiennicze (długopisy, ołówki, papier,
notatniki, kredki, bloki rysunkowe, segregatory).
Przykładowe
wyposażenie
sali
do terapii grupowej o powierzchni min. 20 m
2
, to kilkanaście
krzeseł, stół.
Przykładowa
obsada kadrowa:
-
psycholog dziecięcy - psycholog z
odpowiednim przygotowaniem
do pracy z dzieckiem, wskazana
specjalizacja z psychologii klinicznej i przygotowanie do pracy z rodziną;
-
psycholog
z odpowiednim przygotowaniem;
-
psychoterapeuta
– posiadający certyfikat psychoterapeuty (specjalizacje, np.: w terapii
rodzin);
-
terapeuta
uzależnień
- certyfikowany
specjalista psychoterapii uzależnień lub certyfikowany instruktor terapii
uzależnień;
-
prawnik
specjalizujący się w prawie
rodzinnym, cywilnym, z odpowiednim przygotowaniem.
Poprzez
odpowiednie przygotowanie do pracy rozumie się doświadczenia zawodowe lub
odbycie stażu w specjalistycznej placówce. Wskazane jest ukończenie kursów
podnoszących kwalifikacje.
Należy
także nawiązać współpracę z osobami mającymi uprawnienia superwizora.
Potrzeby finansowe to przede wszystkim koszt
wyposażenia na etapie tworzenia Poradni (znaczne koszty pomocy
specjalistycznych, np. zakup testów psychologicznych) oraz wynagrodzenia
zatrudnionych specjalistów. Należy sobie zdawać sprawę, że tylko właściwie
wyposażona jednostka, mająca do dyspozycji najlepsze narzędzia będzie
w stanie sprostać oczekiwaniom. Podobnie przy zapewnianiu kadry należy
dołożyć wszelkich starań, by zatrudnieni zostali specjaliści wysokiej klasy. Wysokość
ich wynagrodzeń powinna się kształtować w zależności od poziomu wykształcenia
i posiadanych kompetencji. Najlepiej byłoby, by osoby realizujące zajęcia
terapeutyczne posiadały doświadczenie merytoryczne w pracy w placówkach
profesjonalnych. Wysokość wynagrodzenia należy także uzależnić od form pracy.
Poniżej prezentujemy funkcjonujące stawki (opracowano uwzględniając
rekomendacje PARP-y dla działań terapeutycznych), w celu przedstawienia
szerokiego spectrum możliwych form działania i ich wartości rynkowej:
Ø
Zajęcia profilaktyczne, edukacyjno –
rozwojowe dla dzieci, młodzieży, rodzin oraz nieprofesjonalistów
•
prelekcje i pogadanki prowadzone w
oparciu o przygotowany konspekt określający podstawowe tezy – wynagrodzenie: 25
– 45 zł.,
•
opowiadanie o doświadczeniach
osobistych, pogadanki, spotkania dyskusyjne – wynagrodzenie 20 – 30
zł.,
•
ćwiczenia profilaktyczne dla młodzieży
– wynagrodzenie 25–50 zł.,
•
zajęcia opiekuńczo wychowawcze dla
dzieci z rodzin z problemami –wynagrodzenie 20-35 zł.,
•
zajęcia
socjoterapeutyczne - wynagrodzenie 30 – 60 zł.,
•
systematyczne
dyżury interwencyjno - wspierające – wynagrodzenie - 25 – 45 zł.,
Prowadzenie tego rodzaju zajęć wymaga określenia w
umowie o pracę liczby godzin, ilości i liczebności grup słuchaczy, stawek, a
także
kwalifikacji prowadzących.
Ø
Programy terapeutyczne
•
godzina psychoterapii indywidualnej
w ramach programu terapeutycznego – wynagrodzenie 35 – 65 zł.,
•
godzina psychoterapii grupowej w
ramach programu terapeutycznego – wynagrodzenie 35 – 60 zł.,
•
mikroedukacja dla pacjentów w
programach terapeutycznych – wynagrodzenie 25 – 40 zł.,
•
superwizja grupowa terapeutów oraz
prowadzących zajęcia terapeutyczne, socjoterapeutyczne – wynagrodzenie 50 – 100
zł.,
•
specjalistyczna pomoc psychologiczna
– wynagrodzenie 30 - 50 zł.,
•
konsultacje specjalistów (prawnik,
lekarz, psycholog kliniczny, certyfikowany specjalista terapii) – wynagrodzenie
60 - 110 zł.
Określenie
wynagrodzeń w wysokości zbliżonej do górnych limitów powinno być zastrzeżone
dla osób z wyższym wykształceniem, o uznanych kompetencjach i specjalistycznym
wyszkoleniu podyplomowym związanym z problematyką zajęć (Studium Pomocy
Psychologicznej, Studium Terapii Uzależnień, Studium Przeciwdziałania Przemocy
w Rodzinie, Lista Trenerów rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo
Psychologiczne, licencje psychoterapeutów Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego lub Psychiatrycznego).
Finansowanie
i prowadzenie systematycznych terapeutycznych form (po etapie początkowym, gdy
działalność Poradni rozwinie się) będzie prawdopodobnie wymagało zastosowania
innych niż stawka godzinowa przesłanek do określania wysokości wynagrodzenia -
może być to ryczałt. Może on być ustalany szacunkowo w zależności od poziomu
wykształcenia i posiadanych kompetencji zawodowych oraz rodzaju prowadzonych
zajęć. Wysokość ryczałtu powinna zawierać się w przedziałach odpowiadających
etatowemu wynagrodzeniu w placówkach służby zdrowia lub oświatowych na naszym
terenie z możliwością podwyższenia o 20%.
Przyjmuje
się zasadę, iż ryczałt oznacza 120 godzin zegarowych bezpośredniej pracy
z pacjentami w miesiącu. Jednak w przypadku, gdy zajęcia obejmują mniej
niż 50 godzin w miesiącu rekomenduje się stosowanie stawek godzinowych.
W przypadku programów terapeutycznych i
profilaktycznych wdrażających nowe metody i formy działania, obejmujących
większą populację i wieloosobowy zespół realizatorów uzasadnione jest
wprowadzanie specyficznej formy zajęć określanych jako superwizja lub
konsultacje dla zespołów. Stawki za tego typu zajęcia mogą być ustalane w granicach
50 – 100 zł. Liczba godzin takich zajęć, niezbędnych do realizacji całego
programu, wymaga merytorycznego uzasadnienia (np. jeżeli zespół realizatorów
nie posiada wysokich kwalifikacji bardziej potrzebna jest opieka superwizyjna,
ale stawki realizatorów powinny być w tym przypadku niższe).
Inne pozycje,
które należy uwzględniać przy planowaniu kosztorysu tego typu jednostek:
•
wykonanie innych materiałów
edukacyjno - terapeutycznych (kasety, plakaty itp.) – przy ustalaniu
wynagrodzeń autorskich można oszacować liczbę godzin potrzebnych do faktycznego
wykonania dzieła i posłużenia się stawką godzinową podobną do wynagrodzeń za
warsztatową działalność szkoleniową;
•
prace organizacyjne i pomocnicze –
należy określić kategorie zadań, liczbę godzin, stawki 15 - 20 zł;
•
wyjazdy służbowe (konferencje)
i koszty szkolenia (priorytet mają szkolenia
typu Studium Pomocy Psychologicznej, Studium Terapii Uzależnień, Studium
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie itp.).
Zabezpieczając środki finansowe na prowadzenie
poradnictwa musimy pamiętać o konieczności zapewnienia szerokiego spektrum
specjalistów oraz o ich odpowiednim poziomie przygotowania zawodowego i
predyspozycjach do pracy w jednostce pomocy społecznej. Uwzględniając
funkcjonujące stawki orientacyjne koszty kadrowe mogą się kształtować
następująco (rocznie):
Stanowisko
|
Orientacyjny koszt zatrudnienia
|
Psycholog dziecięcy |
Praca
terapeutyczna z pacjentem - 8 godz. w tygodniu x 40 zł. brutto/godz. x 52
tygodnie = 16.640 zł.
Praca
terapeutyczna z grupą - 40 zł. brutto/godz. x 3 godz. w tygodniu x 52
tygodnie = 6.240 zł. |
Psycholog |
Praca
terapeutyczna z pacjentem - 8 godz. w tygodniu x 40 zł. brutto/godz. x 52
tygodnie = 16.640 zł.
Praca
terapeutyczna z grupą 40 zł. brutto/godz. x 3 godz. w tygodniu x 52 tygodnie
= 6.240 zł. |
Psychoterapeuta |
8 godz. w
tygodniu x 40 zł. brutto/godz. x 52 tygodni = 16.640 zł.
|
Terapeuta uzależnień |
Praca
specjalisty ds. uzależnień z grupą terapeutyczną (1 raz w tygodniu przez
4 godziny) 50 zł. brutto/ godz. x 4 godz. x 52 tygodnie =
10.400 zł. |
Prawnik |
8
godz.
w tygodniu 40 zł. brutto/godz. x 52
tygodnie= 16.640 |
Razem kwota
89.440 zł. |
W
początkowym okresie funkcjonowania, przez około pół roku, z racji zdobywania
klientów, koszty i czas pracy specjalistów będą oczywiście niższe, np.:
Stanowisko
|
Orientacyjny koszt zatrudnienia
|
Psycholog dziecięcy |
Praca
terapeutyczna z pacjentem - 4 godz. w tygodniu x 40 zł. brutto/godz. x 26
tygodni = 4.160 zł. |
Psycholog |
Praca
terapeutyczna z pacjentem - 4 godz. w tygodniu x 40 zł. brutto/godz. x 26
tygodni = 4.160 zł.
Praca
terapeutyczna z grupą 40 zł. brutto/godz. x 3 godz. w tygodniu x 26 tygodni =
3.120 zł. |
Psychoterapeuta |
4 godz. w tygodniu
x 40 zł. brutto/godz. x 26 tygodni = 4.160 zł.
|
Terapeuta uzależnień |
Praca
specjalisty ds. uzależnień z grupą terapeutyczną (1 raz w tygodniu przez
4 godziny) 50 zł. brutto/ godz. x 4 godz. x 26 tygodni =
5.200 zł. |
Prawnik |
4
godz.
w tygodniu 40 zł. brutto/godz. x
26 tygodni= 4.160 zł. |
Razem kwota 24.960 zł.
|
Koszty administracyjne
utrzymania Poradni
opłaty
czynszowe (2-3 pomieszczenia) |
1.200 zł. |
opłaty za
prąd, telefon |
7.000 zł. |
materiały
informacyjne, pomoce specjalistyczne, tworzenie biblioteczki z zakresu
działalności Poradni, |
20.000 zł. |
zakupy
wyposażenia: urządzenie wielofunkcyjne
(ksero), komputer z drukarką, meble (stolik, fotele, krzesła, półki,
szafki). sprzęt rtv |
15.000 zł.* |
uruchomienie
telefonu interwencyjnego (bezpłatna infolinia) dla potrzebujących – rocznie |
1.300 zł |
* zakupu
jednorazowe przy tworzeniu Poradni, w dalszym okresie koszty eksploatacji
VII.
Potencjalne źródła finansowania
Jako, że naszym celem jest prowadzenie
działań dla mieszkańców wszystkich gmin, wchodzących w skład Powiatu
odpowiedzialność finansowa powinny ponosić wszystkie jednostki samorządu
terytorialnego. Oczywistym rozwiązaniem wydaje się wiec partycypacja w
kosztach. Kwestią porozumienia jest ustalenie szczegółów tej metody. Np.
określenie części kosztów dla danej gminy, określonej przy pomocy liczby dzieci
uczęszczających do szkół. Przykładowo przedstawiono liczbę dzieci w szkołach
podstawowych i gimnazjach w poszczególnych gminach:
Gmina miejska |
1256 |
Gmina Gozdowo |
510 |
Gmina Mochowo |
552 |
Gmina Rościszewo |
305 |
Gmina Sierpc |
508 |
Gmina Szczutowo |
334 |
Gmina Zawidz |
589 |
Razem |
4054 |
Po zsumowaniu tych wartości z uczniami
szkół ponadgimnazjalnych (dane liczbowe od dyrektorów szkół, po
przeanalizowaniu miejsc zamieszkania uczniów) można przyjąć, że w przykładowym
rocznym koszcie funkcjonowania Poradni, udział poszczególnej gminy określałby
procent potencjalnych korzystających. Przy czym wskaźnikiem będzie tu jednostka
– uczeń (choć wiadomo, że opieką będzie otoczona również jego rodzina). Dane
procentowe można rokrocznie aktualizować na podstawie dostępnych danych
statystycznych o liczbie uczniów z poszczególnych gmin.
Inną metodą może być dokładna
identyfikacja korzystających i cykliczne obciążanie poszczególnych gmin
kosztami usługi. Nie nosi to już jednak znamion świadomego i dobrowolnego
działania na rzecz danej społeczności (możliwa analiza, czy danego wydatku
można by uniknąć). Dodatkowo wiąże się z trudną kwestią wymiernej oceny i wiarygodnej
wyceny kosztów bieżącego funkcjonowania struktury.
Niezależnie od metody określenia
udziałów gmin, w gestii Powiatu będą wszystkie koszty związane z usytuowaniem
Poradni w strukturach PCPR, a więc środki, które należałoby przeznaczyć na
wynagrodzenie obsługi administracyjnej i kierownictwa.
Należy podkreślić, że ta forma pomocy
może być dofinansowywana z różnych źródeł
zewnętrznych, np. programy celowe Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
zakresu opieki nad dzieckiem i rodziną ogłaszane rokrocznie, projekty
dofinansowywane w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, itp. PCPR ma już
doświadczenie w pozyskiwaniu pozabudżetowych środków, więc pozyskiwanie takich
środków jest możliwe.
VIII.
Ewaluacja
Jak każde celowe działanie,
funkcjonowanie systemu powinno być systematycznie oceniane.
Możliwe wskaźniki monitorowania i wskaźniki
rezultatu:
1.
Wskaźniki
produktu
-
liczba
udzielonych porad,
-
liczba
udzielonych konsultacji,
-
liczba
przeprowadzonych terapii,
-
liczba
osób korzystających z Poradni,
-
liczba
rodzin korzystających z Poradni,
-
liczba warsztatów
terapeutycznych.
2. Wskaźniki
rezultatu
-
liczba
dzieci i młodzieży używających substancji szkodliwych,
-
liczba
dzieci i młodzieży stwarzających trudności wychowawcze,
-
liczba
dzieci zagrożonych umieszczeniem w placówkach (opiekuńczo-wychowawczych,
wychowawczych, resocjalizacyjnych), wobec których zaniechano tego środka,
-
liczba
dzieci i młodzieży wykazujących zachowania przestępcze.
3.
Wskaźniki oddziaływania
-
poprawa
funkcjonowania rodzin, szczególnie w sytuacji przeżywanych konfliktów i kryzysów,
-
pomoc rodzinie w
miejscu jej zamieszkania oraz utrzymanie rodziny w całości,
-
przeciwdziałanie demoralizacji dzieci i młodzieży,
-
zmiana
i polepszenie jakości funkcjonowania rodziny, poprawa relacji
wewnątrzrodzinnych,
-
wzrost umiejętności wychowawczych rodziców,
-
zdobycie
wiedzy i umiejętności w zakresie radzenia sobie w sytuacjach konfliktów
rodzinnych lub rozwiązywania innych problemów,
-
zmniejszenie liczby rodzin rozbitych,
-
zmniejszenie liczby dzieci w placówkach opiekuńczo –
wychowawczych,
-
poszerzenie wiedzy i umiejętności w zakresie osobistego
załatwiania spraw urzędowych, poszukiwania pracy itp. przez klientów.
Ocena
może być dokonywana np. przez grono pracujące w zespole powołanym do
opracowania programu, w formie corocznych spotkań.
IX.
Harmonogram
1.
Zatwierdzenie
Programu przez wszystkich członków Zespołu ds. opracowania Programu Rozwoju
Poradnictwa Specjalistycznego.
2.
Uzyskanie
deklaracji udziału i współfinansowania Programu przez samorządy gminne (po
zorganizowaniu panelu skarbników i przedstawicieli władz omawiających szczegóły
procedur finansowania).
3.
Przyjęcie
Programu przez Radę Powiatu.
4.
Sformalizowanie
ustalonych uregulowań organizacyjnych i finansowych (opracowanie regulaminów
Poradni, porozumień co do sposobu i wysokości finansowania działalności przez
poszczególne podmioty).
5.
Ogłoszenie
naboru specjalistów.
6. Zatrudnienie kadry, uruchomienie Poradni.
Agnieszka Gorczyca
-/-
Dyrektor PCPR
- Informację wprowawdził(a) do BIP: Kamińska Ewelina
- Data udostępnienia w BIP: 2010-04-13 11:07:34
- Informacja zaktualizowana przez: Kaczmarczyk Sylwia
- Data ostatniej aktualizacji: 2018-10-26 11:01:18
- Liczba odsłon: 2389
- Historia dokumentu: